سنڌ جي وسيلن تي مقامي ماڻهو نظرانداز ڇو ..؟ (راهب علي سولنگي/راڌڻ اسٽيشن)

امن جي ڌرتيءَ طور سڃاتي ويندڙ سنڌ ڌرتي پاڻ جڏهن تاريخ جي ڪتابن جا ورق ورائي ڏسنداسين ته اها حقيقت اکين ڳيان عيان ٿي ويندي آهي. امن پسند ڌرتيءَ تي ظالمن غاصبن يلغار ڪري ڌرتيءَ کي حملا ڪندڙ ڌارين ڌرتي ڌڻين کي فريو لٽيو آهي. امن پسند قوم ۽ امن پسند ڌرتيءَ کي جنگ جو ميدان بنايو ويو آهي. پوءِ به صدين کان قائم دائم آهي اسان سنڌي قوم کي صحيح معنيٰ ۾ مضبوط ۽ منظم ٿيڻو پوندو تيستائين اسان کي  پنهنجا جائز حق ملي نه سگھندا جيستائين اسان جا جائز حق سمجهي تسليم نه ڪيا ويندا تيستائين اسان کي پنھنجي حقن جي حاصلات لاءِ جدوجھد ڪرڻي پوندي ھن وقت دنيا ترقي واري دور ۾ دنيا جيڪا ترقي ڪئي آھي ان بابت ڪڏھن سوچي به نه ٿو سگھجي سنڌ ۾ موجوده وسيلن جو حساب لڳائجي ته ان حساب سان سنڌ جي ماڻھن جو خوشحال ھجڻ تمام ضروري آھي سنڌ ٽن سالن دوران سڀ کان وڌيڪ ساڍا 38 کرب ٽيڪس آمدني ڏئي ٿي باقي سڄي ملڪ مان 67 کرب 90 ارب 86 ڪروڙ 90 لک روپين جي ٽيڪس آمدني ٿي جنھن ۾ 56 سيڪڙو حصو سنڌ جو آھي سنڌ توڙي جو وسيلن ۾ خود ڪفيل صوبو آھي پوءِ به سنڌ جا وسيلا به سنڌ جي قسمت کي بدلائي ناھن سگھيا جڏھن ته ملڪي گيس پيداوار ۾ 72 سيڪڙو حصو ڏيندڙ سنڌ 43.66 آبادي محرومي ۾ مبتلا 43 سيڪڙو غربت ڏھن سالن ۾ غربت جي شرح 55 سيڪڙو تائين پھچي وئي آھي ان غريب گند مان رزق پيا ڳولن 375 ارب ڊالر ملڪ کان ٻاھر آھن. روز 1200 اربن جي ڪرپشن ٿئي ٿي ملڪ 18 ھزار اربن روپين جو قرضي ٿي ويو آھي. سنڌ مان کربن ڊالرن جو تيل ۽ گيس ڪڍڻ باوجود تيل ڪمپنيون مقرر ۽ مخصوص رقم نه علائقن جي ترقي تي خرچ ڪن ٿيون نه ئي وري مقامي ماڻھن کي روزگار فراھم ڪرڻ لاءِ تيار آھن سنڌ جا ماڻھون اھڙي رويي ۽ روش خلاف مختلف وقتن تي احتجاج ڪندا رھيا آھن. پر انهن جي احتجاج تي ڪو به ڌيان نه ٿو ڏنو وڃي. انهن تيل ڪمپنين جي نا انصافين جي چٽي تصوير پيش ڪئي وئي آهي. پيٽروليم بابت قومي پيداوار لاءِ ڪم ڪندڙ سرڪاري اداري او جي ڊي سي ايل سميت 32 سرڪاري توڙي نجي تيل ڪمپنيون سنڌ جي لاڳاپيل علائقن لاءِ مخص رقم جو 60 سيڪڙو حصو استعمال نه ڪري سگهيون آهن. تيل ڪمپنين تي سنڌ اندر تيل گئس فيلڊن ۾ ڌارين جي ڀرتيءَ تي مڪمل پابندي مڙهي وڃي ۽ مقامي ماڻهن کي نوڪريون ڏنيون وڃن. سنڌ مان تيل ۽ گئس ڪڍيا پيا وڃن پر تيل ڪمپنيون نه مخصوص رقم علائقن جي ترقيءَ لاءِ خرچ ڪرڻ لاءِ تيار نه آهن. ڌاريا ۽ غير مقامي ماڻهن کي ڪمپنين ۾ نوڪريون ڏنيون وڃن ٿيون ۽ مقامي ماڻهن کي نظر انداز ڪيو وڃي ٿو. جي نوڪريون ڏيندا ته مقامي ماڻهن نوڪريون نالي ماتر ڀرتي ڪيا ويندا آهن. ته اهي به ڪچا ڪيا ويندا ته جيئن انهن کي داٻي ۽ دهمان ۾ رکي سگھجي. تيل ڪمپنين وارا جڏهن چاهين ته انهن کي نوڪرين مان جواب ڏيئي ڇڏين. حڪومت انهن ڪمپنين جي ڀرجھلي ٿي بيٺي هوندي آهي. ٻيو ته اڪثر ڪمپنيون تر جي وڏيرن ۽ ڀوتارن کي خراج نما رقم سيڪيورٽي نالي پهچائينديون آهن. باقي عام ماڻهو کي ڪير ٿو پڇي ۽ پوءِ احتجاج جي صورت ۾ هڪ پاسي رياستي مشنري احتجاجًا تي ئي ڪڙڪندي  آهي ته ٻئي پاسي ڀوتارن جا لاٺڙيا هوندا آهن. اسان سمجھون ٿا ته جيڪڏهن اها مخصوص رقم ئي علائقن جي ترقيءَ لاءِ خرچ ٿئي ته به گھڻي بهتري اچي سگھي ٿي ۽ مقامي ماڻهن کي انهن تيل ڪمپنين ۾ نوڪريون ملڻ سان بيروزگاريءَ ۾ گھٽتائي اچي سگھي ٿي. سنڌ ۽ سنڌين ماڻهن سان نا انصافيون پيون ٿين. اهو رياستي حڪومت جو ڪم آهي. پر حڪومت عمل نٿي ڪرائي تڏهن ته انهن بيقاعدگي معاهدي جي ڀڃڪڙي ٿي رهي آهي. ڇا انهن تيل گئس ڪمپنين خلاف ڪو قدم کڄي سگھندو؟ ضرورت ان ڳالهه جي آهي ته تيل، گئس ڪمپنين کي مقامي ماڻهن کي نوڪريون ڏيئڻ ۽ مخصوص رقم جو 60 سيڪڙو علائقن جي ترقيءَ لاءِ خرچ ڪرڻ لاءِ پابند بڻايو وڃي ۽ انهن جي احتساب لاءِ ضروري قانون سازي به ٿيڻ گھرجي. اسان جي ملڪ پاڪستان ۾ هڪ عجيب رواج پيدا ٿيل آهي جڏهن به ڪنهن سياسي شخصيت ۽ حڪمران تي ڪرپشن جوالزام لڳندو آهي. يا ڪنهن به آمريڪي کي ملڪ سان غداري ڪرڻ ملڪ جي ڪنهن به ڪورٽ م پيش پوڻ لاءِ نوٽيس جاري ٿيندا آهن. ته انهن کي ڪئي مرحن لاحق ٿي ويندا آهن. هو فورن پنهنجي علاج  خاطر ملڪ کان ٻاهر وڃڻ جا بهانا ٺاهي ڀڃندا آهن.اها ڪيڏي نه حيرت جي ڳالهه آهي ڇا انهن سياستدانن جن کربن اربن جي ڪرپشن ڪئي ۽ ملڪ سان غداري ڪئي انهن جي بيمارين جو علاج پنهنجي ملڪ ۾ ممڪن ناهي ڇا جيڪڏهن ممڪن ناهي به ته ڇو ناهي.اسان جي ملڪ ۾ نهترين پرائيوٽ اسپتالون به موجود آهن جر نهترين علاج جون سهولتون موجود آهن پاڪستان ۾ سيٺون سرڪاري اسپتالون موجود هجڻ يقينن انهيءِ جا ذميواري به اهي سياستدانن ئي خود پاڻ آهن جن پنهنجي اقتدار جي دور م پنهنجي ملڪ ۾ اهڙيون اسپتالون ئي ناهن ٺهرايون جن ۾ هنن جو بهترکان بهتر علاج ٿي سگهي پر افسوس انهيءِ تي آهي ته سياستدانن جون جوڙيل پاليسين جو غلط هجڻ آهي.جيڪي عوام جي فائدي م ناهن جوڙيندا پر سياستدانن جون پنهنجي لاءِ جوڙيل پاليسيون مطابق هنن جو حق آهي. ته انهن سياستدانن ۽ بيروڪريسي مان ڪير به بيمار ٿي پوي ٿو ته انهن کي فورن علاج خاطر ملڪ جي خزاني مان  سرڪاري خرچ تي ملڪ کان ٻاهر وڃي سگهي ٿو.۽ عوام صرف پنهنجي خرچ تي ملڪ کان ٻاهر وڃي ٿو.علاج ڪرائي سگهي ٿو منهنجو اهو مطلب ناهي ته عام ماڻهوکي به سرڪاري تي ملڪ کان ٻاهر جي سهولت ڏني وڃي ۽ نه منهنجو صرف سياسي ۽ بيروڪريسي شخصيتن کي ايتري اپيل آهي.ته پنهنجي ملڪ هر هر سرڪاري اسپتالن م اهڙيون سهولتون ممڪن بڻايون وڃن.ته جيئن توهان کي ٻاهر علاج خاطر وڃڻو نه پوي  ۽ توهان جي صدقي عام ماڻهو کي به پنهنجي ملڪ ۾ علاج جي سٺس سهولت ملي سگهي. باقي ملڪ جا حڪمران ملڪ ۾ ترقي ڪندڙ پنھنجي ملڪ جي ڪنھن به قسم جي ڪا ھڪ به اھڙي اسپتال نه جوڙي سگھيا آھن جن ۾ انھي جو سٺو علاج ٿي سگھي گھٽ ۾ گھٽ عوام لاءَ نه ته پنھنجي لاءِ اھڙيون ڪي سٺيون اسپتالون جوڙايون ھان جن ۾ صرف وي آئي پي جو علاج ٿي سگھي ھان اھي سڀ ٺڳي جي ٺاھن جا بھاني ٻازون ڪري ڪورٽن آڏو پيش نه ٿئي جڏھن انھن ڪرپٽ ھڪمرانن جي بيروڪريسي کي عوام آڏو پيش نه ٿيڻو پوي جڏھن انھن سياسي حڪمرانن وٽ اقتدار ھوندو اٿن ته اھي پوءِ ڪھڙي به حالت ۾ملڪ ۾ رھن پسند ڪندا آھن وڏين وڏين گاڏين ۾ وڏي سڪيورٽي پروٽوڪول ۾ ھلندا آھن جڏھن سنڌين کان اقتدار ڦرجي ويندو اٿن ته پوءِ اھي سمورا مزا ماڻڻ کان محروم ٿي ويندا آھن. تنھن ڪري انھن کي نه ته ھتي علاج جون سھولتون موجود آھن ۽ انھن کي ڪورٽ تي اعتبار به ناھي ھوندو پر ڇا اسان جي حڪمرانن اڃا به اھون اندازو نه ٿي سگھيو آھي ته جنھن ملڪ ۾ اھي پاڻ علاج ڪرائڻ جي قابل نه آھن لڳي ٿي ته ھتي علاج جون ڪي به سھولتون ميسر نه آھن. ته پوءِ انهيءِ عوام جي حالت ڪهڙي هوندي جيڪو اڄ به انهيءِسرڪاري اسپتالن حوالي آهي. جنهن انهيءِ مسڪينن کي غير معياري ڪمپني جو مدي خارج دوائون ملي رهيون آهن. انهيءِ کي مٿي سور جي گوري به ڊيٽ اسپائر ٿي ملي تازوئي اسان جي ملڪ جو اڳوڻو وزيراعظم نواز شريف پنهنجو علاج ڪرائڻ پرڏيهه ويو هئو ڇو ته کيس کي دل جي تڪليف هئي هو دل جي تڪليف جو علاج ڪرائڻ لاءِ لنڊن ويو هئو . ڇو ته هن دل جي تڪليف جو علاج ڪرائڻ لنڊن مان ڪرائڻ بهتر سمهجيو انهيءِ مان اهو مطلب نڪتو ۽ عوام کي به اهائي ڄاڻ ملي ته ملڪ ۾ دل جا ڊاڪٽر ڪونه آهن ۽ نه ئي ڪنهن اسپتال ۾ دل جي چڪاس واريون مشينون موجود ڪونه هيون ۽ هتي علاج بهتر نماني ٿيڻ جون سرڪاري توڙي پرائيوٽ اسپتالن ۾ ڪابه سهولت موجود  هئي انهءِ مان اهو معلوم ٿيو ته اڳوڻي وزيراعظم ۽ سندس ڪابينا جي ڪابه ڪارڪردگي عوام آڏو واضح ٿي پئي هئي. ته سنڌ جي اقتدار ۾ ملڪ ۾ پيو ته ٺهيو به جنهن مرضن جو هو خود مريض هئو لنڊن اچڻ وڃڻ ۽ رهڻ تي ڪيو ملڪ جي خزاني تي ڪيڏو بار هوندو اسان جي ملڪ جي حڪمرانن هميشه ٿوري ٿوري تڪليف ۾ به  ملڪ جا خزاني مان علاج جي بجيٽ پاس ڪرائي لنڊن يا آمريڪا ۾ علاج ڪرائڻ پسند ڪندا آهن. باقي غير ضروري عوام ته گهڻو آهي انهن جو علاج سٺو علاج ٿئي يا نه ٿئي انهيءِ ۾ ڪا وڏي ڳالهه ناهي.هن وقت ملڪ ۾ شور لڳو پيو آهي ڪرپشن جو ملڪ جي عوام جون حالتون سڌارڻ لاءِ هر سال اربن رپين جي بجيٽ رکي وڇي ٿي پوءِ به ملڪ مان غربت نه ٿي ختم ٿئي. ملڪ ۾ وڌيون اسپتالون هوندي به سهولتن جي کوٽ کان علاوه دوائون به نه ٿيون ملن. سرڪاري اسپتالن ۾ ڊوٽيون ڪندڙ ڊاڪٽر پنهنجي پرائيوٽ اسپتالن کي وقت گهڻو ڏين ٿا.  انهن گوسڙو ڊاڪٽرن جي به بائيوميٽرڪ ڏينهن ۾ ٽي دفعا هجڻ گهرجي. ملڪ جا ڀوتار سياسي وڏيرو ۽ ڪامورو ڏينهون ڏينهن ڪرپشن ۾ ترقي ڪرق رهيو آهي. ملڪ جي وڏن شهرن ۾ مهانگا بنگلا ٻاهرين ملڪن ۾ آف شوز ڪمپينيون موجود آهن.ووٽ وٺي نوٽ ڪمائيندڙ سياستدانن اقتدار جي ڪرسي تي ويهندا آهن ته انهن کان اهي سڀ واعدا وسري ويندا آهن. جيڪي هو عوام سان ڪندا آهن. تڏهن ته هن وقت تائين ملڪ اها ترقي ناهي ڪري سگهيو. ملڪڳ کي هلائڻ لاءِ انسان دوست ايماندار ۽ مخلص حڪمران نه مليا آهن. خراب حڪمراني وارو دور آهي. اسان جا حڪمران ڪرپشن جي ڪيسن ۾ عوام ۽ دنيا آڏو بينقاب ٿي چڪا آهن. پوءِ به اسان پنهنجي دل جي دنيا ۾ پنهنجي اميدن کي نارن تي قائم ڪيو ويٺا آهيون.