هٿرادو پيدا ڪيل بجلي جو بحران..!/غلام مصطفيٰ جمالي

نواز حڪومت کان اڳ پڪ نه هئي ته نواز حڪومت اچڻ کانپوءِ ملڪ جو بجلي جو بحران ختم ٿي ويندو.ڇو ته نواز حڪومت اچڻ کانپوءِ حڪومت ڌرڻن ۽ دهشتگردي جي ور چڙهي وئي.جنهن جي ڪري بجلي جو بحران ختم ٿي نه سگهيو.جڏهن ته سابق وزيراعظم ميان صاحب عوام کي پڪ ڏني هئي ته 2018۾ بجلي جو بحران ختم ٿي ويندو.اهڙي بيان کانپوءِ قوم کي 2018جو انتظار ۽ بجلي جي بحران ختم ٿيڻ جو آسرو ٿي پيوهو.پر هن  قوم جي اها بدنصيبي آهي ته هي قوم هميشه آسرن تي پلي آهي. انهي ڪري هاڻ انهي آسرن تي پلجندڙ عوام کي بجلي جي بحران جو منهن ڏسڻو پيو آهي. هن وقت اخبارون توڙي اليڪٽرونڪ ميڊيا تي جيڪي رپورٽ نشر ٿي رهيون آهن انهن رپورٽن  موجب حڪومت لوڊشيڊنگ ختم نه ٿيڻ جو اعتراف ڪندي 2018ع ۾ لوڊشيڊنگ ختم ڪرڻ واري پنهنجي اعلان تان ڦري وئي آهي.  پاڻي ۽ بجلي واري وفاقي چيو آهي ته 2018ع تائين لوڊشيڊنگ جو خاتمو نه ٿي سگھندو. قومي اسيمبلي ۾ لکت ۾ بيان ڏيندي وفاقي وزير چيو ته آءِ پي پيز جي 21 منصوبن جو 50 سيڪڙو ڪم اڃا رهيل آهي. هن وقت تائين انهن منصوبن جو صرف اڌ ڪم ٿي سگھيو آهي، ان ڪري بجلي جي لوڊشيڊنگ 2018ع ۾ ختم ٿيڻ ممڪن ناهي. هن چيو ته 43 مان 14 منصوبا بند پيا آهن. رڳو 3 منصوبن جي پيداوار 90 سيڪڙو تائين آهي. 2018ع تائين بجلي جي ڪُل پيداوار 18 هزار 34 ميگاواٽ تائين پهچي سگھندي جڏهن ته ان دوران بجلي جي گھرج 25 هزار 790 ميگاواٽ تائين ٿي ويندي،۽ حيرت ته انهي ڳالهه جي آهي ته 2018 ۾ حڪومت به ختم ٿي ويندي مطلب ته وفاق جون هنيل ڊاڙون ۽ ضرف ڊاڙون هنيون عوام سان ڪيل هڪ مذاق هو ٻيو ڪجهه به هيمشه وانگر هن وقت پوري ملڪ اندر بلجي جو وڏو بحران آهي، جنهن سبب پوري ملڪ جي معيشت کي وڏو نقصام پهچي رهيو آهي،وڏين ملن ڪارخانن کا ويندي عام دڪاندار به بجلي بحران جي ڪري پنهنجو ڪاروبار پوري طرح سان نه پيا ڪري سگهن جڏهن ته انهي بجلي بحران جي ڪري گذريل سال ڪراچي اندر گرمي پد وڌي وڃڻ ڪري سوين ماڻهو پڻ مري ويا هئا پر انهن بي گناهه عوام جي موت تي نه  وفاق ڌيان ڏنو  ڏٺو وڃي ته بجلي جي بحران کي وڌائڻ ۽ انهي بحران کي ختم ڪرڻ ۾ وڏي ۾ وڏو هٿ وفاق حڪومت جو ئي رهيو آهي پر وفاق انهي ڏس ۾ اهڙو ڪو قدم ناهي کنيو جنهن سان ملڪ مان بجلي جو بحران ختم ٿي سگهي جڏهن ته هميشه ڏٺو ويو آهي ته جڏهن به ملڪ جي معيشت ۽ ڪاروباري سرگرميون تباهي جي ڪناري جي پهتيون آهن ته انهن جو وڏي ۾ وڏو ڪارڻ توانائي جو بحران ئي رهيو آهي ۽ اهو ته سورهن آنا سچ آهي ته پاڪستان ۾ هن وقت جيڪووڏي ۾ وڏو اهم مسئلو آهي اهو توانائي جي بحران جو آهي.ملڪ اقتدار جي ڪرسين تي ويٺل ليڊرن وڏي هام هڻي اهو چيو هو ته جيڪڏهن اسانکي اقتدار مليو ته اسان جو پهريون ۽ اهم ڪم اهو هوندو ته ملڪ مان توانائي جو بحران ختم ڪيو ويو ويندو پر افسوس جهڙي ڳالهه آهي ته پاڪستاني ليڊر عوام سان صرف ۽ صرف وعداه ڪري ڄاڻن ٿا. ۽ واعدن کي وفا ڪرڻ جي وقت سندس روايا روايت وانگر بدلجڻ ۾ دير ناهن ڪندا. دنيا جا ڪيترائي ملڪ ڏسو جيڪي پاڪستان جي آزاد ٿيڻ کان پوءِ وجود ۾ آيا ۽ انهن وٽ وسائل به تمام گهٽ آهن.پراڄ انهن ملڪن اندر بجلي جي لوڊشينگ ته پري جي ڳالهه آهي ان ملڪن اندر بجلي جي لوڊشينٽنگ جو تصور به ناهي.مون ڪٿي پڙهيو هو ته ڪنهن بيرون ملڪ اندر عوام جي هڪ وڏي انگ هڪ هنڌ شريڪ ٿي هڪ انوکو احتجاج ڪيو ته ڪجهه ڪلاڪ لاءِ بجلي بند ڪئي وڃي ڪيڏي نه حيرت جهڙي ڳالهه آهي اسانجي ملڪ اندر هر روز اهڙا هزارين ڌرڻا لڳندا آهن روڊن تي ٽائر ساڙيا ويندا آهن ته بجلي جي لوڊشينگ ختم ڪيو ته پر بيرون ملڪ اندر بجلي جي بند ڪرائڻ لاءِ لوڊشينگ ڪئي وئي انهي جو سبب معلوم ڪرڻ لاءِ جڏهن اتي جي عوام کان پڇا ڪئي ته هي اوهان بجلي بند ڪرائڻ لاءِ ڇو احتجاج ڪري رهيا آهيون ته انهن احتجاج ڪندڙن پنهنجي بيان ۾ چيو ته اسان پنهنجي وجود اندر هڪ احساس بنائڻ ٿا ٺاهيو ته جن ملڪن ۾ بجلي جي ڊگهي لوڊشِنٽگ هوندي آهي اتي جي عوام جي زندگي ڪهڙي ٿي گّذري.انهي ڳالهه تي انهي ملڪ جي سرڪار حڪم ڏنو ته ڪجهه ڪلاڪ لاءَ بجلي بند ڪئي ته صرف 15منٽ مس گّذريا ته ساڳي عوام روڊن تي نڪري آئي ته خدرا بجلي بحال ڪيو.بجلي نه هجڻ ڪري ساهه ٿو نڪري.اوهان سوچيو ڪيڏي نه حيرت ۾ وجهندڙ خبر آهي ته جت عوام روڊن تي نڪري صرف ڪجهه ڪلاڪ بجلي بند ڪرائڻ ۽ پوءِ ساڳي عوام صرف پندرهن منٽ اندر ساهه ۾ تڪليف سبب بجلي بحال ڪرائي ته اوهان ڇا ٿا سمجهو.؟ڇا اسان پٿرن جي دور ۾ پنهنجي زندگي نه گذاري رهيا آهن.اسان کي ڇڏي ڪري رڳو اسانجي پاڙيسري ملڪن تي هڪ نظر وجهون ته انهن ملڪن ۾ اهڙو بجلي جو بحران ناهي جهڙو اسانجي ملڪ ۾ آهي سموري ڏينهن ۾ صرف چار ڪلاڪ بجلي آڻي عوام کي بيوقوف بنائڻ خوب ڄاڻن ٿا،اسان جي ملڪ جي عوام لوڊشِينگ جو هڪ اهڙو عذاب ڀوڳي رهي آهي .جيڪو عذاب هن دور جي حڪومت جو هٿرادو پيدا ڪيل آهي.بجلي جي لوڊشينگ جو هڪ اهڙو سلسلو شروع ٿي چڪو آهي .جيڪو ختم ٿيڻ جو نالو ئي ڪون ٿو وٺي.افسوس جو مقام آهي بجلي جي لوڊشينگ انساني زندگي کي مفلوج بڻائڻ ۾ ڪا به ڪسر ناهي ڇڏي.۽ اهوئي سبب آهي ته حڪومت بجلي جي بحران کي ختم ڪرڻ لاءِ سنجيدا ناهي.۽ هن وقت حڪومت بجلي جي بحران کي ختم ڪرڻ لاءِ ڪو ڌيان نه ڏئي رهي آهي.۽ جيڪڏهن ڪجهه سال اڳ اسين پيداواري صلاحيت ۽ انهي بجلي جي بحران طرف ڌيان ڏيون هان به ملڪ مان بجلي جي بحران ئي ڪافي حد تائين ڪنٽرول ٿي سگهيو ٿي.جيڪو ممڪن به هو ۽ هاڻ به ممڪن آهي.محترم شهيد بينظير بجلي بحران لاءِ منصوبا جوڙيا پر آيل ٻئي حڪومت انهن منصوبن کي رد ڪري ڇڏيو.اهڙي طرح هر حڪومت ٻئي حڪومت جي منصوبن کي رد ڪندي رهي،اهو انهي بنياد ئي ته انهي منصوبن جو ڪرِڊيٽ ٻين حڪومت ڏانهن وڃي ٿو.انهي ڪري هر حڪومت اڳين حڪومت جي منصوبن کي رد ڪندي رهي.پر اها به حيقيت آهي ته اهو ملڪ ۽ عوام سان دشمني جي ٻڌل هڪ خيال آهي.جنهن ڪري ملڪ انهي بحران مان نڪرڻ بجاءِ هر روز انهي دندل ۾ ڦاسندو پيو وڃي.جيڪڏهن ملڪ جي مفاد لاءِ حڪمران ڏسن هان ته هي ڏينهن ڏسڻا نه پون هان.پرويز مشرف جي دور حڪومت ۾  پورا اٺ سال بجلي جو استعمال ڪيو ويو پر انهي جي پيداوار لاءِ ڪي به اپاءٌ نه ورتا ويا،جنهن جي نتيجي ۾ پ پ حڪومت کي ٻاهران بجلي گهرائڻي پئي،پراڄ وفاق حڪومت به انهي طرف ڪو به ڌيان نه ڏئي رهي آهي.اسان وٺ پاڻي ڪوئلي سميت ڪيترائي وسيلا آهن جن مان بجلي پيدا ڪري سگهجي ٿي پر انهن مان فائدو وٺڻ طرف ڪو به منصوبو ناهي جوڙيو ويو.جڏهن ته ن ليگ حڪومت پنهنجي بيان تان فري وئي آهي جن چيو هو ته اقتدار اچڻ شرط ئي بجلي بحران ختم ڪيو ويندو اها ئي حڪومت چئي رهي آهي ته بجلي جو بحران ختم ڪرڻ لاءِ اڃان به سال لڳندا پر انهن کان ڪير پڇي ته سندس حڪومت سال رهندي.انهي ڪري وفاق حڪومت کي بجلي جي بحران جي خاتمي لاءِ ڪي تڪڙا اپاءُ وٺڻا پوندا جيئن ملڪ مان بجلي جو بحران ختم ٿي. عالمي سرمائيداري جي زوال واري ڪيفيت ۾ سامراجي طاقتون ٽين دنيا جي ملڪن تي ڳجهين جيان ڪاهي پيون آهن ۽ پاڪستان پنهنجي جاگرافيائي حيثيت سبب انهن جي محور جو مرڪز بڻيو پيو آهي. ٻئي پاسي تيل جي ملٽي نيشنل ڪمپنين جي هڪ هٽي(Monopoly) هر گز نه ٿي چاهي ته تيل ۽ گيس جي متبادل توانائي جي ذريعن کي ڪتب آندو وڃي. پاڪستان جا نااهل حڪمران ۽ خصي سرمائيدار ان لائق ئي نه رهيا آهن جو سامراجي جڪڙبندين ۾ رهندي توانائي جي ذخيرن کي استعمال ۾ آڻي سگهن. ان صورت ۾ صرف هڪ ئي حل بچي ٿو ته سامراجين جي غلامي کان نجات حاصل ڪجي، مالياتي ادارن جو قرض ضبط ڪيو وڃي، سڀني پيداواري ذريعن کي قومي تحويل ۾وٺي مزدورن جي جمهوري ڪنٽرول ۾ ڏنا وڃن ۽ اهو هڪ سوشلسٽ انقلاب کان سواءِ ممڪن نه آهي. سوشلسٽ انقلاب ذريعي سامراجين کان نجات حاصل ڪري سگهجي ٿي ۽ قرض ضبط ڪرڻ سان ۽ پيداواري  ذريعن کي قومي تحويل ۾ وٺڻ سان پيداوار ۾ بي پناهه اضافو ٿيندو ڇو ته سوشلسٽ نظام ۾ پيداوار منافعي ڪمائڻ بجاءِ عوام جي ضرورتن جو پورائو ڪرڻ هوندي ۽ پاڪستان ۾ صرف پاڻي سان 40,000MW بجلي پيدا ڪري سگهجي ٿي. ان کان علاوه پاڪستان ۾ 185.175 ارب ٽن ڪوئلي جو ذخيرو موجود آهي جنهن جي ماليت سعودي عرب ۽ ايران جي گڏيل تيل جي ماليت جي  برابر آهي جنهن سان پڻ وڏي پيماني تي بجلي پيدا ڪري سگهجي ٿي ۽ نامياتي پٿر (Organic Shales) جا ذخيرا پڻ وڏي مقدار ۾ موجود آهن جن مان 51 کرب ڪيوبڪ فِيٽ  شيل گيس (Shale Gas) حاصل ڪري نيچرل گيس ۾ تبديل ڪري سگهجي ٿي، جيڪا سستي ۽ ماحول دوست پڻ آهي جنهن کي پڻ بجلي جي پيداوار لاءِ استعمال ڪري سگهبو. ان کان علاوه پاڪستان جي ريگستاني علائقن ۾ سولر انرجي جا پلانٽ لڳائي سگهجن ٿا، پاڪستان ۾ سامونڊي پٽي تي پن بجلي ذريعي پڻ بجلي پيدا ڪري سگهجي ٿي ۽ نيو ڪليئر ٽيڪنالاجي وسيلي پڻ بي پناهه بجلي پيدا ڪري سگهجي ٿي. جنهن سان نه صرف لوڊشيڊنگ جو خاتمو ٿيندو پر ضرورت کان وڌيڪ بجلي پيدا ٿيندي جيڪا ايڪسپورٽ ڪري سگهبي. ان لاءِ هن ملڪ جي نوجوانن، پورهيتن، هارين ۽ انقلابين تي اها ذميداري عائد ٿئي ٿي ته هن منافعي جي نظام کي انساني ضرورتن جو پورائو ڪندڙ نظام يعني سوشلسٽ نظام ۾ تبديل ڪرڻ لاءِ انقلابي جذبن سان طبقاتي جدوجهد کي تيز ڪندي هن ملڪ ۾ سوشلسٽ انقلاب برپا ڪجي جيڪو نه صرف هن ملڪ جي حدن تائين محدود رهندو پر ڏکڻ ايشيا جي رضاڪارانه سوشلسٽ فيڊريشن جي قيام ۽ عالمي سوشلسٽ انقلاب جو باعث بڻبو ۽ عوام سک جو ساهه کڻي باقي ٺلهن منصوبن جوڙڻ مان ڪجهه ڪون ورندو..!!